Girişimcilik üzerine 12 Temmuz 2012 tarihinde Özyeğin Üniversitesi'nde eTohum tarafından gerçekleştirilen "Girişimcilik Yaz Kampı" çerçevesinde edindiğim bilgileri aktarmak istedim. Organizasyonun hakkında daha fazla bilgi için linke bakınız.
Girişim veya Girişimcilik Nedir?
Her girişim bir iş fikrinden ortaya çıkar fakat her iş fikri bir girişim olarak ortaya çıkmaz. Genel olarak bir fikrinin girişim olarak nitelenmesi için belli bir ihtiyacı karşılaması ve sürdürülebilir nitelikte olması gerekir. İhsan Elgin'e göre bir iş fikrinin bir girişime dönüşmesi için aşşagıdaki 4 farklı aşamadan geçmesi gerekir.
- Fikir
- İş Fikri
- Girişim Potansiyeli
- Girişim
İş fikrinin tek bir cümle ile özetlenmesi o fikri başkalarına özellikle yatırımcıya anlatmak açısından önemlidir. Bu tip bir cümle çok kısa süre zarfında fikrini başkasına sunmak açısından önemlidir. Asansör konuşması olarak adlandırılan kısa sohbet imkanında bu cümleyi asansörde karşılaştığınız birisine söylediğinizde detayları merak etmesi sağlamak gerekecektir. Örnek olarak vermek gerekirse:
"benim iş fikrim: elinde bulunan malzemelere göre pratik yemek yapmak isteyen kişilere kısa yoldan yemek yapmayı öğretiyor"
şeklinde özetlenen bir cümle ile yatırımcı bulma şansınızı arttırmış bulunursunuz. Tabiki bu cümle yatırımcının dikkatini çeker nitelikte önem arzetmiyor. Ayrıca fikrinizi analiz etmeniz, iş fikrinizin girişime dönüşmesinde karşılaşılabilecek sorunları öngörmeye faydası olabilir.
Özetle bir girişimi iki farklı durumla anlatılabilir: ilaç veya vitamin. İlaç, hedef kullanıcıların ihtiyacını kaşılayacak girişmlerdir. Yani kullanıcılar herhangi bir iş modeli olmamayışından dolayı büyük emek sarfetseler dahi ihtiyaçlarını karşılamasından dolayı ortaya çıkan boşluğu kapatacak iş modelleridir. bu tip girişimler kullanıcı sayısına bağlı olarak çok çabuk yükselebilir ve sürdürülebilirliği kolay olur. Vitamin ise mevcut birtakım iş modelleri var fakat kullanıcılar bu modellerden tam olarak faydalanamıyor veya başka ihtiyaçları ortaya çıkıyor. Bu durumu çözmek adına daha iyi iş modelleri geliştirilerek kurulan girişimlerdir.
Girişimler önceden tahmin edilebilecek kadar planlı işlemedikleri için iş planı yapmak yarar sağlamaz. İyi bir iş fikriniz olduğunu düşünüyorsanız fazla vakit geçirmeden hayata geçirmeniz önerilir. "Batacaksan hızlı bat, çıkacaksan hızlı çık!", İhsan Elgin.
İş Fikri Nasıl Analiz Edilir?
Hedef kitle çıkartılmalı. Persona, farklı profillerdeki insanların özelliklerini anlatıcak gruplar oluşturulmalı. İş modeli kurgulanırken eklenecek özelliklerin personalar üzerindeki etkileri çıkartılabilir. Bu sayede hedef kitlenin istekleri daha iyi ortaya çıkartılabilir.
Pazar büyüklüğü araştırılmalı. Girişim başarılı bir şekilde ortaya çıkartılırsa hizmet verilecek toplam büyüklük hesaplanabilir ve bu sayede para, ürün, hizmet, yatırım miktarları hakkında sayısal sonuçlar ortaya konabilir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli sorular:
- Kaç kişi / kaç ürün kullanılabilir?
- Toplam pazar nekadar?
- Sonuçta herkes aldığında nekadar ürün çıkmalı?
Pazar araştırmasında sayısal bilgiler nerelerden toplanabilir?
- Gardner, Forrester
- Wall Street analizi
- Goldman, Morgan
- Türkiye istatistik kurumu sayfaları,
- Avrupa Birliği sayfaları
Pazar araştırılmasından önemli bilgiler, pazarın büyüklüğü ve sonrasında elde edilecek rakamlar üzerine bilgi toplamak olmalıdır. Dikkat edilmesi gereken sorular şöyle sıralanabilir:
- Ürün/hizmeti kaç kişi alabilir?
- Kaç kişinin yeterince parası var?
- Herkes alırsa toplam para nekadar?
- Nekadar ürün/hizmet satmak demek?
Piyasa araştırması yapmak ihtiyaç duyulan hizmetin gerçek kullanıcıların gözüyle görmek değerlendirme fırsatı sunar. Potansiyel müşterilerle konuşulabilir, eğer bir vitamin niteliğinde bir ürün ise mevcut rakiplare gidilerek bazı bilgiler edinilebilir. Girişimcilik gerçek anlamda bir çaba ister bu yüzden herhangi bir olumsuzlukta yılmadan nerede hata yapıldığını bulmak ve yeniden denemek gerektir. Geoffrey Moore tarafından Crossing the Chasm kitabında teknoloji adaptasyon döngüsü (technology adoption lifecycle) olarak anlattığı gibi bir ürünü ilk olarak almak isteyen ve yenilikçi olarak adlandırılan bir grup vardır. Bu grup ürün çıkar çıkmaz belli bir ivme yaratırlar. Daha sonra kolay adapte olan eğitimli ve genç insanlar gelir bunlar yenilikçi grubu takip ederler. Önemli olan ise bu iki grup ile çoğunluk arasındaki uçurumu geçmek olmaktadır. Girişimcilik burada çabuk pes etmemeli ve eksiklerinden dersler çıkartarak yeniden denemelidir.
 |
| Teknoloji Adaptasyon Döngüsü |
Mavi Okyanus Teorisi
Eğer ürün satışında beklenen hedeflere ulaşılamamışşa durumu yeniden gözden geçirmek gereklidir. Hizmet edilen insanların ürünü tercih etmeme nedenleri arasında ürünün kendini belli etmemesi veya rakiplerinin daha güçlü olması sebep olabilir. Mavi okyanus teorisine göre rekabetin çok olduğu yerde gelişmek zordur. Bu yüzden ürünü kendine has özelliklerini vurgulayarak, pazar içerindeki yerini farklı konumlandırmak gerekir yani kırmızı okyanustan mavi okyanusa geçmek gerekir.
E-ticaretin Hukuki Boyutu
Av. M. Gökhan Ahi tarafından kurulacak internet şirketlerinin karşılaşacağı hukuki sorunlar hakkında bilgiler verildi. Yeni Türk Ticaret Kanunundaki değişikliklere de vurgu yapılarak, girişimciyi bekleyen yasal sorumlulukların neler olduğunu anlatıldı. Aşağıda bazı önemli noktaları bulabilirsiniz:
- Dünyanın hiçbir yerinde fikirler için koruyucu kanunlar yoktur. Bir düşünceyi başka birisi de düşünmüş ve hayata geçirmiş olabilir. Fakat projeyi hayata geçirmek için elde yeterince çizim, proje taslağı, yeterli miktarda bilgiler sunulabilirse fikir tescil edilebilir.
- Hukuki alanda koruma sağlayabilmek için "alan adı" (domain name) almak gerekir. Alan adının başka dillerdeki karşılıklarını da incelemekte yarar vardır. Başkasının markası ile iltibas yaratacak şekilde benzer olmamalıdır. Burada kıstas orta zekalı bir kullanıcının ne algıladığıdır. Yani çağrışım yapabilir belki ama bu çağrışım orta zekalı birisi tarafından da aynı şekilde algılanabiliyorsa ozaman sorun var demektir.
- Şirket kurma zamanı geldiğinde şirket kurulmalıdır.
- Fakat şirket kurmak en son aşama olmalıdır, şirket kurmadan da varlık devam ettirilebiliyorsa o yollar denenebilir. Mesala fatura kesmek zaruri ise başka bir firma, tanıdık, vs üzerinden fatura kesilebilir. Bu durumunda bazı sakıncaları vardır. Mesela, uygulamada faturayı kesen firma ihtilaf durumunda ekonomik açıdan sorumlulukları üstlenebilecek güçte olmayabilir.
- Şahıs Şirketleri: tek bir kişi tarafından kurulabilecek şirket türüdür.
- Adi Ortaklık: 3-5 kişi tarafından kurulabilen şirketlerdir. Herkes ayrı ayrı vergi borcuna sahip olur. Şirket tasfiye olsa bile borçlar kişiye ait olduğu için devam eder.
- Limited Şirketler: Ortakların paylarının belli oranda kurulduğu ve bu oranda sorumluluk aldıkları şirketlerdir. Tasfiyesi en az 2 yıl sürer. Yeni TTK ile en az sermaye 10.000TL olmalıdır.
- Anonim şirketler: Belli bir sermaye sınırı olarak kurulan şirketlerdir. Yeni TTK ile en az sermaye 100.000TL olmalıdır. Daha fazla bilgi için wikipedia’ya bakılabilir.
- Kişiye düzenli maaş ödeniyorsa o artık çalışandır ve iş kanunundan doğan hakları vardır. Bu hakları ona sağlamak zorunluluğu vardır:
- 45 saat çalıştırmak, fazla çalışma var ise fazla mesai ödenmesi
- İzin hakkı
- ...
- Bilgi güveliği gerekli.
- Gizlilik sözleşmesi yapılmalı. Gizililik sözleşmesi tek taraflı yapılamaz, her iki tarafın haklarını korumalı. Yani nelerin gizli, nelerin açık bilgi olduğu tam olarak tarif edilmeli ve zaman, mekan, süre sınırları konulmalıdır. Diğer türlü kişinin çalışma hakkının ihlali nedeniyle geçersiz bir sözleşme olabilir.
- Gizli veya bilgi güvenliği olan verilere erişimi kontrol edebilmek için kullanıcıları sınıflandırılmalı ve yetkilendirimelidir. Aksi taktirde kimseyi bir yanlışlıktan ötürü suçlamazsınız.
- Lisanlı ürünler kullanılmalı. Lisanssız ürünler kullanıldığı kesinleşirse cezası
- İlgili ürünün yazılmış en üst sürümünün fiyatı
- Ayrıca 1 kat ceza ve 1 katta avukatlık ücreti olmak kaydıyla 3-4 kata kadar cezai yaptırımı olabilir.
- İş sağlığı ve iş güvenliği önlemleri olmalı ve SGK yapılmalı
- İş kazası: işçinin işe gitmek için servise bindikten eve gitmek için servisten inene kadar geçen süre zarfında başına gelebilecek tüm kazalar iş kazası olarak geçer ve iş veren bundan sorumludur.
- İspatlanması zor ifadeleri slogan olarak kullanılmamalı
- Reklam ve rekabet kanuna aykırı olur. Mesala, en çekici alışveriş sitesi
- ispatlanabilir ve gerçek durumu yansıtan sloganlar kullanılabilir. Mesela, en hızlı alışveriş sitesi.
- AdSense, AdWords kullanımına dikkat edilmeli
- Kelime ayarlaması ile kendi firmana yönlendirme yapmak yasak
- Mercedes arayana BMW getiremessin
- Yazılımda patent yoktur
- Yeni algoritmalar için patent alınabilir.
- İncelemeli patentin süresi 20 yıl,incelemesiz patentin süresi 7 yıl,faydalı model belgesinin süresi ise 10 yıldır. Detaylar için bakınız.
- Tasdix.com veya Sahiplen.com gibi sitelerden elektronik zaman damgası ile üretimin zamanını belgeleyebilirsin. İhtilaf durumunda bu tür belgelerle haklılığınız ispatlayabilirsiniz.
- Yazılım kopyalaması yasaktır. Zaman damgasıyla ispatlanabilir.
- Koda bakılıyor, yazılımın dili farklı olsa bile aynı kodlar kullanılırsa hırsızlık yapılmıştır
- İşlev aynı kod farklı ise sorun yok
- 5651 Nolu Kanun bazı terimler hakkında bilgiler veriyor.
- İçerik sağlayıcı: tweet veya yorum yapan kişilerdir
- Yer sağlayıcı: hosting hizmeti, sunucu hizmetleri, ortam sağlayıcı (web2, facebook, tweetter gibi)
- 5846 Fikir ve sanat eserleri kanunu
- MÜ-YAP gibi sanat eserlerinin haklarını üstelenen kurum veya kuruluşlar izinsiz kullanılan eserler için cezai yaptırım talep edebilirler. Mesala, Fizy’nin bir süre kapalı kalması ve sonrasında yıllık bedel ödemesi gibi.
- İçerik sağlayıcı rolünde
- Web2.0 gibi sitelerde (örneğin gazete) yorumlar bir moderatörden geçerek aktarılıyor ise burada yorumlardan sorumludur.
- Yer sağlayıcı rolünde
- Yorumlar herhangi moderatörden geçmeden direk aktarılıyor ise burada yorumlardan sorumlu değildir.
- E-Ticaret yapılıyor ise
- Üyelerin en az 3 yıllık geçmişi tutulması zorunlu
- Mesafeli Satış Sözleşmesi ve Ön Bilgilendirme Formları en azından elektronik olarak kullanıcıya onaylatma ve gönderme zorunluluğu var.
- Cayma hakkı 30 gün fakat yeni TTK ile 90 güne çıkarılıyor. Fakat karşı taraf tüketici sıfatını haiz ise hakkında Tüketici Kanunun lehe hükümleri uygulanır.
- 2. El ürünlerin ticaretinde uygulanabilir herhangi bir ticaret kanunu yok.